-
-
“Επαγγελματικός προσανατολισμός”
Δείτε στο youtube το βίντεο “Μηδένα προ του τέλους μακάριζε”
Επισυνάπτω την παρουσίαση με τον τίτλο “Μοντέρνοι καιροί ” μετά την επεξεργασία του κειμένου Οι προεκτάσεις της εξειδίκευσης του Αθανάσιου Κιτσάκη, από την Τράπεζα Θεμάτων της Β΄Λυκείου
-
ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑ- ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ https://wordpress.com/post/konstantinaspi.wordpress.com/397
ΑΛΛΑ και ως σύνοψη για τη φετεινή μας δουλειά και επικοινωνία
Για νεοελληνική γλώσσα και λογοτεχνία είναι σημαντικές έννοιες φέτος:
- Γεγονός – Σχόλιο
(σε κάθε τι , ακόμα και στα σημεία στίξης)
- Αναπαράσταση
Η πραγματικότητα όπως αναπαρίσταται από κάποιον: Στον Τύπο και τα ΜΜΕ , στη Λογοτεχνία .
Αυτή η αναπαράσταση προκύπτει από τις επιλογές που κάνει κάποιος να αναπαραστήσει τα γεγονότα, να βρει την αλήθεια, αν έκανε την έρευνά του ή όχι, την οπτική του, τις αξίες του1
Βλέπε και το κείμενο “Η ψευδαίσθηση της αλήθειας ” του Ουμπέρτο Έκο. ” Όταν μιλάμε για αντικειμενικότητα, υπονοούμε ότι η είδηση μάς δίνει την εικόνα της πραγματικότητας «έτσι όπως είναι» και ότι η εφημερίδα, που είναι γεμάτη ειδήσεις, είναι η σφαιρική εικόνα της πραγματικότητας, το σύνολό της. Όμως, αν εκείνη την ημέρα δημοσίευσε την είδηση του ανθρώπου που χτύπησε το σκύλο, αλλά αγνόησε την είδηση του παιδιού που έπεσε απ’ το ποδήλατο (και είναι μοιραίο γιατί μια εφημερίδα δεν μπορεί να προλάβει το σύμπαν), η εφημερίδα αντικατόπτρισε τον τρόπο επιλογής, μέσα από το σύμπαν, των πραγμάτων που κατά τη γνώμη των δημοσιογράφων της «αποτελούν την πραγματικότητα». Αυτό βέβαια δεν είναι κακό, είναι ανθρώπινο και λογικό. Αρκεί να μην το κρύβουμε από το κοινό. Ο μύθος της αντικειμενικότητας του το κρύβει, και καμιά φορά το κρύβει και από το δημοσιογράφο. Απ’ αυτή την άποψη είναι μια εκδήλωση ψευδοϊδεολογίας. Ενάντια σ’ αυτή την ιδεολογία πρέπει να αγωνιστεί η δημοσιογραφία, αν θέλει να είναι δημοκρατική δημοσιογραφία. Δηλαδή, κατά τη γνώμη μου, το καθήκον του δημοσιογράφου δεν είναι να πείσει τον αναγνώστη ότι αυτός λέει την αλήθεια, αλλά να τον προειδοποιήσει ότι αυτός λέει τη «δική του» αλήθεια. Ότι υπάρχουν όμως κι άλλες.”
Αυτό πρέπει να αποκωδικοποιεί ο αναγνώστης – θεατής (= κριτική στάση)
Στη Λογοτεχνία προκύπτει επίσης από το είδος του αφηγητή. Ποιος αφηγείται (πρωτοπρόσωπος = μέρος της ιστορίας ή αφήγηση σε τρίτο πρόσωπο (τεχνητά “παντογνώστης” , όπως σε ένα παραμύθι) ή και τα δύο; )
Έτσι ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ κατι από έναν ομιλητή, συγγραφέα, αρθογράφο, αφηγητή, …..
- Επιλογή
Επιλέγω στάση, αξίες, τρόπο ζωής.
Επιλέγω ως αναγνώστης και ως θεατής επίσης.
Ερευνώ – συγκρίνω, σχηματίζω άποψη (κριτική στάση)
[[Η έννοια της αναπαράστασης έχει και μια πιο στενή σημασία ότι όταν ανοίγουμε την τηλεόραση ή “σερφάρουμε” στον ΄’Ιντερνετ το ίδιο το μέσο εκπέμπει ένα ‘ μήνυμα ” ότι αυτό που δείχνει είναι η πραγματικότητα , με τη ροή του προγράμματος π.χ. στην τηλεόραση και όσα παρουσιάζονται.
Ποια είναι η πραγματικότητα σύμφωνα με τα Μέσα;
π.χ. βία, φονικά, παράξενοι άνθρωποι, άνθρωποι – τέρατα, γυναικοκτονίες, ρατσιμός, φτωχοί και ευάλωτα άτομα που υποφέρουν , διαφθορά, τρομοκρατία, ισλαμική τρομοκρατία κυρίως, μια αίσθηση ότι αυτή είναι η εικόνα της πραγματικότητας , πανού και πάντα η ίδια.
ΜΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ “ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ”
(Δεν αλλάζει … που προσπαθούσε να πει ο Έρασμος (Αναγέννηση) ότι ο άνθρωπος αλλάζει π.χ μέσω της Παιδείας.
Μεγάλη διαφορά στην αίσθηση της πραγματικότητας από αυτή που βιώνουμε όταν δεν ανοίξουμε μια μέρα την τηλεόραση, τις αφημερίδες ή το Ίντερνετ, όπου για μας μπορεί να υπάρξουν άλλα γεγονότα που να είναι σημαντικά, ή και συμφορές ή και ομορφιά και επιτυχίες που δεν θα είναι στα Δίκτυα , ή αν είναι θα είναι αλλιώς να τα βιώνουμε εμείς.
- οδηγίες για έκθεση και περίληψη (είτε με οδηγό μια ερώτηση είτε ένα μέρος του κειμένου)
- ΚΡΑΤΑΩ ΠΡΟΧΕΙΡΟ
- Στην περίληψη προσεχω και την οργάνωση του κειμένου: πχ αν μιλάει για την εξειδίκευση σε όλο το κείμενο και στην τελευταία παράγραφο εξειδικεύει στην επιστημονική εξιδίκευση θα το αποδώσω και στην περίληψή μου αυτό
- Θυμίζω τις τρεις κατηγορίες παραβίασης της ελευθερίας του Τύπου στα “κορκοδείλια δάκρυα”
Διαβάζω το κείμενο μία και δύο φορές , προσέχω τον τίτλο του, το ύφος του, κάτι από την οργάνωση του κειμένου που να χτυπάει στο μάτι ή το αυτί μου, π.χ. μια έντονη επανάληψη, και τότε αρχίζω να απαντάω στις ερωτήσεις.Ρωτώ αν έχω λέξεις που με δυσκολεύουν ή προσπαθώ να τις καταλάβω από τα συμφραζόμενα
Δεν γραφω την έκθεση αν δεν έχω διαβάσει το κείμενο, και δεν έχω αποφασίσει τι ταιριάζει αν χρησιμοποιήσω από το κείμενο που μου δινουν στη δική μου έκθεση.
ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΘΕΣΗ/ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (του συγγραφέα του) ;
Επιχειρήματα – Τεκμηρια (π.χ. παραδείγματα, κάποιο βίωμα -ιστορία από την καθημερινότητα, στατικές, έρευνες, κλπ)
Ανασκευή– Αντίκρουση Επιχειρημάτων άλλων
π.χ. τα επιχειρήματα μιας μητέρας για να μην πας Σάββατο σε νυχτερινή έξοδο μέχρι πρωϊας
και τα αντεπιχειρήματα του παιδιού /εφήβου- η ανασκευή του, για να την πείσει να πάει.
Τρόποι να πείσω:
(και το δικαίωμα να θέλω να πείσω όπως και το διακίωμα των συνομιλητών μου να με αντικρούσουν = διάλογος —επιδίωξη σύνθεσης)
- Με λογικά επιχειρήματα και τεκμήρια
- Ξυπνώντας συναισθήματα που εξυπηρετούν το στόχο μου (π.χ. Έργο τέχνης με τα ρούχα γυναικών που δολοφονήθηκαν – σπαρακτικές απουσίες)
- Επικαλούμενοι μια αυθεντία στον τομέα που συζητάμε (π.χ. ο Γκάντι που έλεγε ότι η μητέρα του του έμαθε ότι στις σχέσεις των δύο φύλων τα δικαιώματα τα έχουμε σε σχέση με υποχρεώσεις που εκτελέσαμε..) , δηλαδή η μητέρα του ως αυθεντία για τον ίδιο (έναν γιο που έγινε ηγέτης) και επίσης ως εκφράστριας των παραδοσιακών αξιών με τις οποίες τον ανέθρεψε για τους ακροατές του.
ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΤΙΤΛΟ
ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ – τα χαρακτηριστικά κειμένων
Και το είδος του κειμένου που μου ζητά το θέμα στην έκθεση…(άρθρο, ομιλία, επιστολή)
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ – ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ – ΥΦΟΣ
Προσέχουμε κυρίως την οργάνωση όλου του κειμένου
(ΣΥΛΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ, ΞΕΤΥΛΙΓΜΑ ΣΚΕΨΗΣ)
αφορά πιο μεγάλες ενότητες μέσα στο κείμενο και τις σχέση έχουν μεταξύ τους και στην περίληψη αυτό θα πρέπει να μας καθοδηγεί και να φανεί
π.χ. όπως το δουλέψαμε στην περίληψη για τα “Κροκοδείλια δάκρυα για την ελευθερία του Τύπου” και στις επιστολές για την αφίσα της ταινίας ‘Αδέσποτα κορμιά”
π.χ. Πορεία που αντιθέτει κάποιο νόημα σε άλλο, επεξηγεί κάτι που ειπώθηκε παραπάνω, δίνονται ένα ή περισσότερα παραδείγματα για κάτι που ειπώθηκε παραπάνω, σε σχέση εναντίωσης με τα παραπάνω, σε χρονική σχέση, η παράγραφος θέτει κάποια προϋπόθεση – όρο για κάτι που ειπώθηκε πριν, ή καταλήγουν σε συμπέρασμα, ξεχωρίζουν κάτι, το τονίζουν (έμφαση) , ο συγγραφέας χωρίζει το κείμενο σε μέρη και το λέει, π.χ θα ξεκινήσω … κλπ
π.χ. ΕΡΩΤΗΣΗ: πώς το παράδειγμα που διατυπώνεται στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου βρίσκεται σε νοηματική συνάφεια με το υπόλοιπο περιεχόμενό του; Δηλαδή τι σχέση έχει το παράδειγμα με το υπόλοιπο νόημα του κειμένου. Ή αλλιώς σε ποιο νόημα – θέση – άποψη – επιχείρημα είναι παράδειγμα και τι τεκμηριώνει – δείχνει- στηρίζει; Προσέχουμε και ΣΥΝΟΧΗ -ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ = ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ
πως “δένεται” η μία παράγραφος με την άλλη, και μέσα σε μία παράγραφο , η μία περίοδος με την άλλη
(συνοχή – δείκτες συνοχής )
Πώς;
1.Με μία αντωνυμία που αναφέρεται σε λέξη της προηγούμενης παραγράφου/περιόδου;
2. Αρχίζοντας με μία λέξη που τελείωσε η προηγούμενη παράγραφος/περίοδος;
3. Αρχίζοντας με μία συνώνυμη λέξη – φράση με αυτήν που τελείωσε ή κυριαρχούσε στην τελευταία παράγραφο/περίοδο;
4. Ή με μία αντίθετη;
4. Απαριθμώντας (πρώτο, δεύτερο κλπ = προσθήκη..)
5. Γενικεύοντας / βάζοντας σε κατηγορία (χρήση υπερώνυμων) κάποια στοιχεία που αναφέρθηκαν λεπτομερειακά για να συνεχίσετε και να μην τα ξαναπείτε ή το αντίθετο;
6. Αιτιολογώντας όσα ειπώθηκαν πριν (γιατί, διότι , επειδή, μια και … έτσι εξηγείται… κλπ )
7. Συμπεραίνοντας από όσα ειπώθηκαν πριν : επομένως , κλπ
8. Σε αντίθεση με όσα ειπώθηκαν πριν, αλλά , όμως, ωστόσο, εξάλλου (έχουμε πει ότι δεν είναι τόσο έντονη η αντίθεση με αυτά τα δύο τελευταία , πιο πολύ προσθέτουν κάτι κάπως διαφορετικό από τα προηγούμενα)
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗΣ – ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ και γιατί χρησιμοποιούνται σε ένα κέιμενο
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΟΥ ΜΑΣ ΔΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΑΥΤΟΥ ΠΟΥ ΜΑΣ ΖΗΤΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ (Ομιλία , Άρθρο, Επιστολή) […]
ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΤΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΟΙΚΕΙΟ – ΕΠΙΣΗΜΟ
ΥΦΟΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ στο ΓΡΑΠΤΟ λόγο (αμεσότητα, ζωντάνια, επιδίωξη επικοινωνίας, θεατρικότητα, παραστατικότητα, επηρεασμός του αναγνώστη κλπ)
ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
(εγώ – ύφος οικείο, προσωπικό, άμεσο, καμιά φορά εξομολογητικό, δείχνει την υποκειμενικότητά του, βιωματικό χαρακτήρα του, μαρτυρία, προσωπική εμπειρία ..)
συ -και εσείς (διαλογικό, θεατρικό, αμεσότητα στα επιχειρήματα, κινητοποίηση του ενδιαφέροντος του ακροατή, της συμμετοχής του στον προβληματισμό, συναισθηματικότητα, επιδίωξη πειστικότητας.)
– αυτός και αυτοί , τα λεγόμενα παρουσιάζονται ότι ισχύουν γενικά, καθολικά, δίνεται εντύπωση αντικειμενικότητας, επίσης άλλοτε δείχνει αποστασιοποίηση του συγγραφέα , δίνει απ΄ροσωπο ύφος.
- εμείς-= α ΄πληθυντικό: αίσθηση συλλογικότητας, οικειότητας με το κοινό, αμεσότητα, εστίαση σε κάτι που ενώνει κοινό και συγγραφέα – κοινά προβλήματα, ευθύνη, και συχνά πρόσκληση για συμμετοχή σε δράση
ΤΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ παρελθόν – παρόν – μέλλον // χρόνοι διαρκείας (π.χ. παρατατικός – αφήγηση ή χρόνοι που παρουσιάζουν ολοκλήρωση ενέργειας π.χ. αόριστος.
ΤΙΣ ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ 2 Εκτός από την κρίση, επιθυμία, προσταγή, εκφράζουμε στο λόγο μας και στα κείμενα και την έννοια της υποχρέωσης π.χ. οφείλουμε να σεβόμαστε τα Ιερά Πρόσωπα ή οφείλουμε να ακούμε διαφορετικές απόψεις από τις δικές μας στα πλαίσια της δημοκρατίας, την έννοια της αναγκαιότητας, την έννοια της πιθανότητας, ή δυνατότητας, και την ευχή.
Οριστική έγκλιση της βεβαιότητας, της αντικειμενικότητας με την οποία εκφράζεται μια κρίση ή μια άποψη
Υποτακτική εγκλιση της επιθυμίας
Προστακτική, έγκλιση της έντονης επιθυμίας ή προσταγής
Παθητική //Ενεργητική Φωνή και ο ρόλος τους στο ύφος που παίρνει το κείμενο ανάλογα με το τι χρησιμοποιείται
(Μετατροπή από παθητική σε ενεργητική και το ανάποδο, και εξήγηση της διαφοράς τους στο ύφος)
Αν κυριαρχούν ΡΗΜΑΤΑ ή ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΆ στο κείμενο και ο ρόλος τους για το ύφος του κειμένου
Ασύνδετο/ πολυσύνδετο σχήμα και η σημασία του για το ύφος του κειμένου
Παρατακτική σύνδεση – υποτακτική σύνδεση και ο ρόλος της στο ύφος
Ρητορικές ερωτήσεις και ο ρόλος τους στο ύφος (ΠΡΟΣΈΧΟΥΜΕ ότι πολλές φορές μεταφέρουν και συναίσθημα) δεν ζητείται πραγματικά μια απάντηση , αλλά είναι ένας τρόπος να υπογραμμιστεί κάτι, να ειπωθεί με έμφαση, επίσης τονίζεται το θέμα που πρόκειται να συζητηθεί, γίνεται συνοχή (τα προηγούμενα με τα επόμενα) . Επιδιώκεται η ευαισθητοποίηση, ο προβληματισμός του αναγνώστη. Διεγείρεται το ενδιαφέρον του και ίσως υποκινείται και να δράσει . Είναι ένα στοιχείο προφορικού λόγου στο γραπτό κείμενο, γι αυτό το κείμενο γίνεται πιο κατανοητό , πιο παραστατικό, άμεσο και ζωντανό. Σημεία στίξης (εισαγωγικά, θαυμαστικό, αποσιωπητικά
και η λειτουργία τους στα κείμενα: πληροφορία – σχόλιο
το ερωτηματικό εκτός από τις ρητορικές ερωτήσεις μπορεί να εκφράζει απλή απορία αλλά μπορεί να είναι και σχόλιο και μάλιστα έντονο του συγγραφέα (έκπληξη, απορία, αμφιβολία, ειρωνεία) ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
(Λόγιο, καθημερινό, ειδική γλώσσα π.χ. ένα γρανάζι του συστήματος, με χειρουργική ακρίβεια αποφεύχθηκε η σύγκρουση, κλπ
Η Λειτουργία του επιθέτου , των προσδιορισμών , η επιλογή των ουσιαστικών π.χ. στις δύο επιστολές που εξετάσαμε πρόσφατα:
- Η σημασία των επιλογών μας στη γλώσσα δείχνει και
τι επιδιώκουμε σε σχέση με το στόχο του κειμένου μας
Και την ηθική μας στάση
Συζητήσαμε για την επιλογή κακοποιητική πρόθεση απέναντιστα Ιερά Πρόσωπα από τους δημιουργούς της αφίσας
όπως και την επιλογή της λέξης ευλάβειας (πρέπουσας) από τους πολίτες προς τα Ιερά Πρόσωπα αντί π.χ. για σεβασμού
επίσης το επίρρημα φοβικά (η Εκκλησία δεν αντιδρά φοβικά)
Και ποιο ύφος ήταν πιο λόγιο (λεξιλογιο, σύνταξη υποτακτική, ) και ποιο απλό . Και τα δύο επίσημες επιστολές δημόσιους χαρακτήρα από δημόσια πρόσωπα. .
Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΤΥΠΟ ΚΑΙ ΤΑ ΜΜΕ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ
Πώς θα σχολιάσουν ή πως σχολίασαν οι δημοσιογράφοι αλλά και οι πολίτες στα κοινωνικά δίκτυα αυτές τις επιστολές σε σχέση με όσα είχαν γίνει στη Θεσσαλονίκη πριν και μετά είναι ένα παράδειγμα για την ευθύνη των Μέσων Ενημέρωσης αλλά και των πολιτών στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, κλίματος ειρηνικού, κατευνασμού και αλληλοσεβασμού ή συγκρουσιακού και εχθρικού αμ’αμεσα στους πολίτες.Σε αυτά η επιλογή των λέξεων μας έχει μεγάλη σημασία (τι ουσιαστικό, επίθετο, επίρρημα… θα χρησιμοποιήσουμε.. •«Αποστομωτική απάντηση της διευθύντριας του Φεστιβάλ» ///•
•«Σκοταδιστική λογική του βουλευτή που ζήτησε την απαγόρευση του ντοκιμαντέρ»•
•«Τρανσφοβική επίθεση στη Θεσσαλονίκη»
•«Δίκαιη οργή για τη βλάσφημη αφίσα»•
•«Αποβράσματα της κοινωνίας σήκωσαν κεφάλι»
Και τονίσαμε ότι μέσα σε μια τεταμένη ατμόσφαιρα στη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη Ελλάδα αυτές οι δύο επιστολές που αντάλλαξαν τα δύο δημόσια πρόσωπα σίγουρα δεν έρριξαν λάδι στη φωτιά μιας συγκρουσιακής επικαιρότητας.
Παρόλη τη σαφή διαφωνία τους και την αμοιβαία απογοήτευσή τους έδειξαν σοβαρότητα και υπευθυνότητα στον τρόπο και το ύφος του διαλόγου τους. .
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΔΙΚΟΥ ΜΑΣ ΛΟΓΟΥ
(ΠΡΟΧΕΙΡΟ)
πολυ καλα τα ζητούμενα του θέματος
Καταιγισμό ιδεών στην αρχή (ΣΤΟ ΠΡΟΧΕΙΡΟ,ότι μου έρχεται σχετικό με το θέμα, μονολεκτικά) (πάρα πολύ σημανττικό
Σχεδιασμός πορείας
Σύνδεση με το κείμενο 1 που σας δίνεται
Προσέχω να κρατώ τη μορφή και το περιεχόμενο της επικοινωνιακής περίστασης στο κείμενό μου
Έάν πρέπει να είμαι βιωματικός/ ή, αν μιλάω με επίσημο ύφος, αν ίσα ίσα αποφεύγω να είμαι εξομολογητικός , όπως τις πιο πολλές φορές , όταν ζητούνται άρθρα. Αναλογα βέβαια με τη διατύπωση του θέματος.
Προσέχω τι τίτλο βάζω: Να αποδίδει κάτι συνολικά στο κείμενό μου, κάτι που θέλω να τονίσω.
Θεματική ενότητα “Εργασία” – Παρουσίαση
:
-
Βλέπε και σελίδα: Stabat Mater
KEIMENO 50: «mihi mitti placet, quia alter nihil habet, alteri nihil est satis»
placet: ρήμα.
mitti: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα placet, τελικό απαρέμφατο.
mihi: δοτική προσωπική (του ενεργούντος προσώπου) στο απρόσωπο placet.
Neutrum: υποκείμενο στο απαρέμφατο mitti.mihi: δοτική ενικού της προσωπικής αντωνυμίας α΄ προσώπου ego (= εγώ).
ΚΕΙΜΕΝΟ 49: Στο τέλος : Αν το σχέδιό (σου) δεν σου πήγαινε κατευχήν.
(si) non cessisset: ρήμα
consilium: υποκείμενο ρήματος
tibi: δοτική προσωπική αντιχαριστική στο non cessisset
ex sententia: εμπρόθετος προσδιορισμός του τρόπου στο non cessisset.
ΚΕΙΜΕΝΟ 49: mei amoris = το mei επιθετικός προσδιορισμός στο amoris , επομένως γενική : γενική ενικού, αρσενικό, α’ πρόσωπο, της κτητικής αντωνυμίας για έναν κτήτορα meus, mea, meum = δικός μου, δική μου, δικό μου → Προσοχή! Είναι η μοναδική αντωνυμία που σχηματίζει κλητική πτώση στο αρσενικό και θηλυκό ενικού αριθμού. Κλητική ενικού αρσενικού: meus (όμοια με την ονομαστική. Επομένως, και το ουσιαστικό που συνοδεύει τίθεται σε ονομαστική, πχ. meus oculus) ή mi. Κλητική ενικού θηλυκού: mea.
ΚΕΙΜΕΝΟ 49: Στο τέλος του κειμένου το quam (ποσοτικό επίρρημα, επιτείνει τη σημασία του επ[ιθέτου aequo) εισάγει δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση. Βλέπε και τις σημειώσεις στο κείμενο.Επίσης προσέχω την αντικατάσταση περιφραστικής παθητικής συζυγίας(γερουνδιακό +sum) σε έκφραση με το debeo +απαρέμφατο (= οφείλω να…, πρέπει να…) Σελ. 79 του δεύτερου τεύχους , άσκηση II.
π.χ KEIMENO 48: quod imperandum militibus esset: ” το οποίο έπρεπε να διαταχθεί στους στρατιώτες
να αναλυθεί σε debet + απαρέμφατο= quod is (Sertorius) deberet militibus imperare (επειδή είναι μέσα σε πλάγιο λόγο η αναφορική προσδιοριστική (στο quid του videbatur) , γι` αυτό εκφέρεται με υποτακτική.ΚΕΙΜΕΝΟ 48: cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset:
H μετοχή emissa είναι συνημμένη στο ρήμα : ώρμησε το ελάφι στην κρεβατοκάμαρα, και αφού αφέθηκε το ελάφι από τον δούλο: Δηλαδή υποκείμενο και του emissa και του introrupisset είναι το cerva. Επομένως δεν αλλάζουμε φωνή και χρόνο στη μετατροπή και καλώς είπαμε cum emissa esset (cerva) αν θέλουμε τη μετατροπή με τον ιστορικό cum.
Αντίθετα στο admissis amicis η μετοχή είναι χρονική ιδιάζουσα (νόθα) απόλυτη. Επoμένως αλλάζουμε τη φωνή σε ενεργητική , όπως και μεταφράζουμε. Με τον ιστορικό /διηγηματικό cum θα ε
έχουμε cum Sertorius amicos admisisset ….
Οι ιδιάζουσες (νόθες) αφαιρετικές απ0όλυτες είναι και η μόνη περίπτωση που πειράζω τη φωνή και τη σύνταξη (μετατροπή σε ενεργητική) ενώ δεν το κάνω στις γνήσιες αφαιρετικές απόλυτες. Και γενικά δεν το κάνω στις συνημμένες μετοχές.Παραθέτω το υλικό με το οποίο δουλεύουμε φέτος για τα μαθήματα 48 – 50:
Κείμενο 50- Αναλυτική συνταξη- ce9aceb5ceafcebcceb5cebdcebf-50-ce91cebdceb1cebbcf85cf84ceb9cebaceae-cf83cf8dcebdcf84ceb1cebeceb7-DownloadΚέιμενο 50 Λεξιλόγιο και Ασκήσεις ce9aceb 55ceafcebcceb5cebdcebf-50-ce9bceb5cebeceb9cebbcf8cceb3ceb9cebf-cebaceb1ceb9-ce91cf83cebaceaecf83ceb5ceb9cf82-DownloadΚείμενο 49- Σημειώσεις – Γερουνδιακές έλξεις- ceb5ceb9cebcceb5cebdcebf-49-cf83ce97ce9cce95ce99ce8fcea3ce95ce99cf82-ce9ace91ce99-ceb3ce95cea1ce9fcea5ce9dce94ce99ce91ce9ace97-ce95ce9bce9ece97DownloadΚείμενο 49- Λεξιλόγιο και ασκήσεις – ce9aceadceb9cebcceb5cebdcebf-49-ce9bceb5cebeceb9cebbcf8cceb3ceb9cebf-cebaceb1ceb9-ce91cf83cebaceaecf83ceb5ceb9cf82DownloadΤο κείμενο 48 στις Πανελλαδικές του 2016:
Κείμενο 48- Λεξιλόγιο και ασκήσεις 8-ce9bceb5cebeceb9cebbcf8cceb3ceb9cebf-cebaceb1ceb9-ceb1cf83cebaceaecf83ceb5ceb9cf82-1DownloadΠαρασκευή 12 Απριλίου 2024
Κείμενο 46 (συμπληρωματικές επισημάνσεις και Kείμενο 47:
Λεξιλογικα
Μάθημα 43
Num ad hostem vēni et captīva in castris tuis sum? In hoc me longa vita et infēlix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te vidērem? Qui potuisti populāri hanc terram, quae te genuit atque aluit? Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? Quamvis infesto et mināci animo perveneras, cur, cum in conspectu Rōma fuit, tibi non succurrit: «intra illa moenia domus ac penātes mei sunt, mater coniunx līberique»? Ergo ego nisi peperissem, Rōma non oppugnarētur; nisi filium habērem, lībera in līberā patria mortua essem. Ego nihil iam pati possum nec diu miserrima futūra sum: at contra hos, si pergis, aut immatūra mors aut longa servitus manet.
ΜΑΘΗΜΑ 43
- castra & castrum > κάστρο: πρβλ. καστροπολιτεία
- senecta < senex · senatus: κυρ. («συνέλευση γερόντων»)
- finis > finalis: πρβλ. φινάλε, φιναλίστ
- traho: πρβλ. τρακτέρ
- cado: πρβλ. κάζο, καζούρα
- coniunx ≃ σύζυγος (cum + jugum, συν + ζυγός): πρβλ. ζυγός
- domus: δέμω, (πολεοδόμος, δομή, δώμα, δομικός, υπνοδωμάτιο, νεόδμητος, δέμας)
- patientia (υπομονή) < patior (πάσχω): πάθος, πάσχω, πένθιμος, νηπενθές, ηδυπάθεια· πρβλ. πασιέντσα
- gigno (= γεννώ) < genus: γίγνομαι, γεγονός (γενέθλιος, γέννηση, γενναίος, γνήσιος, νεογνό, γόνιμος)
- servitus < servus (servo: ὁρῶ < Foρῶ· όραση, αδιόρατος): πρβλ. σερβιτόρος, σερβίρω, σερβίς, σέρβις, σερβίτσιο
- maneo· remaneo = μένω, παραμένω: πρβλ. μένω, επιμένω, μόνος, μονήρης, μονοκράτωρ
- miser: πρβλ. μιζέρια, μίζερος
- succurrit (sub + curro): πρβλ. κούρσα, κούριερ
- futurus (μετοχή μέλλοντα του sum): πρβλ. φουτουριστικός, φουτουρισμός
- vita: πρβλ. βιταμίνη
Μάθημα 44
Haec est tyrannōrum vita, in quā nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest: tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt; nullus locus amicitiae eis est. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet. Coluntur tamen simulatiōne dumtaxat ad tempus. Quodsi forte, ut fit plerumque, cecidērunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicōrum. Hoc est quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem: «Tum intellexi, quos fīdos amīcos habuissem, quos infīdos, cum iam neutris gratiam referre poteram».
ΜΑΘΗΜΑ 44
- tyrannus ≤ τύραννος
- caritas < carus (= αγαπητός, ακριβός)
- benevolentia < bene + volo ≃ βούλομαι (βούληση, βουλητικός)
- stabilis > stabilitas· πρβλ. stabilio (ρήμα, προέρχεται από τη ρίζα του ἵστημι: στη-, στα-) σταθερός, σταθερότητα σταθμός, στάθμη (διάσταση, απόστημα, προϊστάμενος, ιστίο, απόσταση, κατάστημα, στύλος)
- simulatio < simulo ·dissimulo, similis ≃ όμοιος, simul, simulacrum ≃ ομοίωμα
- inops: πρβλ. inopia, opes, copia < * co-opia = πλήθος: πρβλ. (φωτο)κόπια
- fidus ≠ infidus· fides, fiducia· πρβλ.con-fido (cum+fido):πείθω, πίστις, πιστός, πιθανός, πεποίθηση.
- refero (re + fero ≃ φέρω)· (διαφέρω, φερνή, φαρέτρα, ισοφαρίζω, φορέας, φορτηγό, φωριαμός αυτόφωρος)
- cado: πρβλ. κάζο
- forte ·fortuna: πρβλ. φουρτούνα
- colo: πρβλ. κουλτούρα
- tempus: πρβλ. τέμπο (ρυθμός)
- intelligo: πρβλ. ιντελιγκέντσια (η ιδιαίτερη ομάδα των διανοουμένων)
- vita: πρβλ. βιταμίνη
Μάθημα 45Caesar ex captīvis cognoscit quae apud Cicerōnem gerantur quantōque in periculo res sit. Tum cuidam ex equitibus Gallis persuādet ut ad Cicerōnem epistulam deferat. Curat et providet nē, interceptā epistulā, nostra consilia ab hostibus cognoscantur. Quam ob rem epistulam conscriptam Graecis litteris mittit. Legātum monet ut, si adīre non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore. Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret. Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Cicerōnem defertur. Ille epistulam perlegit militesque adhortātur ut salūtem sperent.
ΜΑΘΗΜΑ 45
- persuadeo (per + suadeo): κυρ. «παρουσιάζω κάτι ως ευχάριστο» · πρβλ. suavis ≃ ἡδύς, ηδονή, ηδύποτο, δυόσμος
- provideo (pro + video) · providentia > prudentia (video: ἰδεῖν < Fιδεῖν ιδέα· πρβλ. βίντεο, βιντεοκάμερα) (είδος, είδωλο, ιδεολογία)
- tragula < traho: πρβλ. τρακτέρ
- celeriter < celer (= γρήγορος): πρβλ. κέλητας (= γρήγορο άλογο)
- vereor: κυρ. «βλέπω με φόβο»· πρβλ. ὁράω < Fοράω: σερβιτόρος, σερβίς, σέρβις, σερβίτσιο (όραση, αδιόρατος)
- turris ≃ τύρρις, τύρσις, Τυρρηνός (= Ετρούσκος)
- castra & castrum > κάστρο
- casus: πρβλ. κάζο
- miles: πρβλ. μιλιταρισμός
- curo: πρβλ. κούρα, κουράρω
- mitto (σουπίνο missum): πρβλ. κομισάριος, μισιονάριος (ιεραπόστολος καθολικής εκκλησίας)
- res: πρβλ. ρεαλισμός
-
Επισημάνσεις και Ερωτήσεις
(Διαβάζουμε με τη φωτοτυπία)
¨Satura quidem tota nostra est”
“Ἡ σάτιρα πάντως είναι εντελώς δική μας” Κοϊντιλιανός
Συγγραφείς εντός και εκτός ύλης που γράφουν στα Λατινικά:
- Ο Κοϊντιλιανός (1ος μ.Χ. αιώνας) στη Μετακλασική εποχή (δεν είναι στην ύλη αυτή η περίοδος) δάσκαλος ρητορικής , παιδαγωγός, τεχνοκριτικός που αναφέρεται δύο φορές στην ύλη μας
α) ως αυτός που χαρακτηρίζει τον Βάρωνα (του 1ου αιώνα π.Χ.) ως “τον πιο καλλιεργημένο ανάμεσα στους Ρωμαίους και τον καλύτερο γνώστη της λατινικής γλώσσας και όλης της αρχαιότητας: τόσο των ελληνικών όσο και των ρωμαϊκών πραγμάτων”. βλέπε: σελ. 5 εισαγωγής , φωτοτυπία, σελ. 17 βιβλίου Α΄).
β) ως αυτός που χαρακτηρίζει τον ποιητή Οράτιο (Κόιντο Οράτιο Φλάκκο) ως “άριστο τολμητία των λέξεων” , βλέπε: σελ. 7 εισαγωγής στη φωτοτυπία, σελ. 19 βιβλίου Α΄.
Επίσης από τους Μετακλασικούς χρόνους αναφέρεται το όνομα του ποιητή Μαρτιάλη (1ος αιώνας μ.Χ.) , ο οποίος χαρακτήρισε τον Σαλλούστιο Κρίσπο ως “πρώτο στη Ρωμαϊκή ιστορία” , σελ. 17 βιβλίου, σελ. 6 στη φωτοτυπία της Εισαγωγής.
Και οι δύο αναφορές της Εισαγωγής σε άμεσα μεταγενέστερους συγγραφείς της κλασικής εποχής (επιγόνους), σκοπό έχουν να δείξουν την άμεση αναγνώριση και εκτίμηση των μεταγενέστερων στους προγόνους τους στην τέχνη του λόγου. Ότι δηλαδή οι μεταγενέστεροι (μετακλασικοί) αμέσως άρχισαν να έχουν και τους μεγάλους λογοτέχνες της κλασικής Ρώμης ως πρότυπα δίπλα στα ελληνικά. Π.χ. Κικέρωνα, Βεργίλιο. (σελ. 15 εισαγωγης – στο τέλος = επιγονισμός – και σελ. 4 φωτοτυπίας στο τέλος του [2.]
- 2. i Στη σελίδα 11 του βιβλίου, (2η της φωτοτυπίας) 1.4 Γενικά Χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνιας, αναφέρονται οι ρωμαίοι λόγιοι και λογοτέχνες Ναίβιος και Πλαύτος μέχρι τον Κλαυδιανό και τον Βοήθιο.
Σκοπός είναι φανεί ότι στη διάρκεια όλης της λατινικής γραμματείας ενσαρκώνεται από τους λόγιους και συγγραφείς το ιδανικός της κατοχής δύο γλωσσών και δύο λογοτεχνιών:
Ο Ναίβιος (κωμωδίες- έπη) και ο Πλαύτος (κωμωδίες) είναι ορόσημα για την Προκλασική εποχή (3ος π.Χ. αρχές 2ου) και οι Κλαυδιανός (4ος αιώνας) και Βοήθιος (5ος /6ος) για την ύστερη περίοδο της Λατινικής Γραμματείας.
(ο τελευταίος λίγο πριν πεθάνει, εξόριστος και φυλακισμένος από τον Γερμανό πλέον Θεοδώριχο που βασίλευε στη Ρώμη γράφει το σημαντικό έργο ” Περί της παρηγορίας της φιλοσοφίας” (De consolatione philosophiae)
- 2. ii) Επίσης αναφέρεται ο Σενέκας φιλόσοφος, ρήτορας, ποιητής , 1ο αιώνα μ.Χ. που οι τραγωδίες του (π.χ. Φαίδρα) και οι φιλοσοφικές του αντιλήψεις επηρέασαν την ευρωπαϊκή λογοτεχνία, ότι ακριβώς δεν θα υπήρχε χωρίς την αττική τραγωδία. (σελ. 11 βιβλίου, 2η φωτοτυπίας)
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ (ΓΕΝΙΚΑ)
Σελ. 2, 3 της φωτοτυπίας : σελ. 11-12 του βιβλίου
Να εντοπίσετε με ακρίβεια τις απαντήσεις:
(οι αριθμοί παραπέμπουν στην παράγραφο που βρίσκεται η απάντηση)
Ερώτηση [2 της σελίδας 2] Ποια η σχέση του ρωμαίου λογοτέχνη με το ελληνικό πρότυπο;
συνδυαστικά με την ερώτηση στη σελίδα 4 της φωτοτυπίας που απαντάται στην [1 ] 3, και 4 σελίδα της φωτοτυπίας:
Ερώτηση: [1] Ποια η σχέση με το ελληνικό πρότυπο ;
Απάντηση: “Ειδικά στην κλασική εποχή όταν η δημιουργική κατάκτηση των ελληνικών προτύπων ολοκληρώνεται προς κάθε κατεύθυνση. Τώρα ο ρωμαίος καλλιτέχνης πατά στέρεα στο πλούσιο έδαφός του και αποτολμά να ανταγωνιστεί με αποτελεσματικό τρόπο τους έλληνες κολοσσούς των ελληνιστικών, κλασικών και αρχαϊκών χρόνων: ο Κάτουλλος τον Καλλίμαχο, ο Λουκρήτιος τον Εμπεδοκλή, ο Κικέρων τους αττικούς ρήτορες και φιλοσόφους, ο Βεργίλιος το Θεόκριτο και τον Όμηρο, ο Οράτιος την αιολική ποίηση.”
Ερώτηση [3] – Πότε αρχίζει η μεγάλη ανάπτυξη της ρωμαϊκής γραμματείας;
– Ποια λογοτεχνικά πρότυπα απομιμούνται οι Ρωμαίοι λογοτέχνες;
Ερώτηση [4] – Παραδείγματα της ιδιόρρυθμη εξέλιξης των λογοτεχνικών ειδών.
Ερώτηση [5] – Παραδείγματα παραγωγής νέων λογοτεχνικών ειδών.
Ερώτηση [6] – Ρωμαίος λογοτέχνης και λογοτεχνικό είδος. [ειδολογικό εύρος: με πόσα λογοτεχνικά είδη ασχολείται κάποιος λογοτέχνης]
Ερώτηση [7] – Τα χαρακτηριστικά της ώριμης ρωμαϊκής λογοτεχνίας
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ (ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ )
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΥ1 ΣΤΟ ” ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΝΕΩΤΕΡΩΝ” και του Θεόκριτου
(Ελληνιστικός ποιητής του 3ου π.Χ. Ποιηττής, αλλά και βιβλιοθηκονόμος, θα λέγαμε σήμερα, και φιλόλογος στη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Ο Καλλίμαχος, όπως άλλωστε πολλοί σύγχρονοί του, ήταν θαυμαστής της ομηρικής ποίησης, διαπίστωσε όμως ότι η μηχανική μίμηση του ομηρικού ύφους και των ομηρικών θεμάτων καταδίκαζε τον ποιητικό λόγο σε στείρα και ανιαρή επανάληψη. Γι᾽ αυτό κήρυξε ένα είδος λογοτεχνικής «επανάστασης», ζητώντας από τους λογοτέχνες να στοχάζονται προσεκτικά τη γλώσσα, να διαφοροποιούνται με δημιουργικό (κάποτε και ειρωνικό) τρόπο από τα κλασικά πρότυπα (κυρίως τον Όμηρο), να δοκιμάζουν μικρότερες ποιητικές φόρμες (σε αντίθεση με τα μακρά ομηρικά έπη) και να πραγματεύονται θέματα που να βρίσκονται σε σχέση με το πνευματικό κλίμα της εποχής τους.
Να δουλεύουν με προσοχή το στίχο τους, με λεπτότητα και υπαινικτικότητα.
ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΚΑΙ ΣΤΟ “ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΝΕΩΤΕΡΩΝ” : Σελίδα 4 φωτοτυπίας : [4]
[4] Χαρακτηριστική για την εποχή αυτή είναι επίσης η λογοτεχνική αναγέννηση που σηματοδοτεί από το «κίνημα των Νεωτέρων»: μεταφυτεύεται στη Ρώμη το «μοντερνιστικό» ρεύμα της λογοτεχνικής σχολής του Καλλιμάχου. Οι «νεωτερικοί» ποιητές δημιουργούν πολύ καλοδουλεμένα ποιήματα, τα οποία διακρίνονται για: 1/ τη συντομία τους, 2/ το σκοτεινό και υπαινικτικό ύφος, 3/ την εκλέπτυνση και 4/ τη λογιότητα. Πρόκειται για: α/ λυρική και ελεγειακή ποίηση, β/ επύλλια και γ/ επιγράμματα.
επομένως επύλλια (= μικρά έπη) όχι μεγάλα έπη όπως του Ομήρου με επίδραση του Καλλίμαχου
λογιότητα στην ποίηση σημαίνει ότι έχει αναφορές σε άλλα ποιήματα, πρέπει να έχεις διαβάσει ποίηση γενικά , να έχεις μόρφωση για να τις καταλαβαίνεις..Δύο άλλα σημαντικά πρόσωπα που βρέθηκαν αυτή την περίοδο της ελληνιστικής εποχής στην Αλεξάνδρεια ήταν ο Απολλώνιος Ρόδιος, που έγραψε τα Αργοναυτικά, ένα «μοντέρνο» έπος, για το οποίο δεν πρέπει να είχε αντιρρήσεις ο Καλλίμαχος, και ο Θεόκριτος, που καταγόταν από τις Συρακούσες της Σικελίας και δημιούργησε ένα νέο είδος ποιητικής γραφής όπου πρωταγωνιστούν βοσκοί και άνθρωποι της υπαίθρου — με άλλα λόγια, όχι ήρωες και βασιλιάδες, όπως στο παραδοσιακό έπος, αλλά απλοί άνθρωποι που ενδιαφέρονται, ανάμεσα σε άλλα, για το τραγούδι και τη μουσική. Η βουκολική ποίηση, όπως την ονομάζουμε, του Θεόκριτου άσκησε αργότερα μεγάλη επίδραση στους ρωμαίους ποιητές και διαμέσου αυτών στη νεότερη ευρωπαϊκή λογοτεχνία.
ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
προσέξτε [3] στο τέλος τον όρο υψηλή ποίηση. (Στους “αυγούστειους χρόνους” ) ποίηση που τη διακρίνεια μεγαλοπρέπεια στα θέματα και στην έκφραση, υμνητικό ύφος, απομακρυσμένο από την καθημερινή έκφραση του λόγου.
Προσέξετε τις δύο φάσεις της κλασικής περιόδου [3] : πεζογραφία – ποίηση
ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΙΚΕΡΩΝΑ
Βάρρων [2] από το σημερινό Rieti ή Reate στα λατινικά = Ρεατίνος, περιοχή κοντά στο Λάτιο, προς το κέντρο της Ιταλίας,
το έργο του Βάρρωνα[3] σελ. 5 φωτοτυπίας , το εζό
η απάντηση και σε συνδυασμό με ( [3] σελ. 6 της φωτοτυπίας, Μενίππειες σάτιρες2 εκατόν πενήντα βιβλία,ΨΥΧΑ, (!) συνδυάζουν ποίηση και πεζογραφία )
ΕΠΙΣΗΣ Ο ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΝΕΠΩΣ [2] και [4] σελίδα 5 της φωτοτυπίας (“de viris illustribus” ) είναι γνωστός και του μεταγενέστερου Πλούταρχου (45 μ.Χ. – 120 μ. Χ) ) που επίσης έγραψε ιστορικές βιογραφίες (” Παράλληλοι βίοι” )
ΚΙΚΕΡΩΝΑΣ
” Μάρτιοι ειδοί” 15 Μαρτίου 44 π. Χ δολοφονείται ο Καίσαρ
Σεπτέμβριο με Δεκέμβριο του 44 ο Κικέρων γράφει τους δεκατέσσερεις ” φιλιππικούς του” εναντίον του Αντωνίου ο οποίος τελικά τον δολοφονεί το Δεκέμβριο του 44 π.Χ. [1Α]
Προηγουμένως είχε γράψει τους τρεις “καισαρικούς” όπου κατά κάποιον τρόπο αποδεχόταν τον Ιούλιο Καίσαρα και προσπαθούσε να τον συμβουλεύσει. Στην αρχή ο Κικέρων, την εποχή της εμφύλιας αντιπαράθεσης με τον Πομπήϊο δεν είχε υποστηρίξει τον Καίσαρα. [1Α]
Και βεβαίως παλαιότερα το 63 π.Χ. είχε γράψει τοςυ τέσσερεις “κατιλινικούς” λόγους, εναντίον του Κατιλίνα που σχεδίαζε να ανατρέψει τη “res publica” .
ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ του ΚΙΚΕΡΩΝΑ
π.χ. de re publica (ο τίτλος θυμίζει την “Πολιτεία” του Πλάτωνα [1Γ]
ΕΠΙΣΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΚΙΚΕΡΩΝΑ η λέξη τέσσερεις επιστολογραφικές σύλλογοι σημαίνουν κατηγορίες στις οποίες χωρίζονται οι 800 περίπου επιστολές του π.χ. “προς τους οικείους του, προς τον Αττικό, προς τον αδελφό του Κόιντο και προς τον Μ. Βρούτο.” [1Δ]
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΚΙΚΕΡΩΝΑ
[1τέλος] σελ. 5 φωτοτυπίας 1/ Η καθαρότητα της έκφρασης, 2/ η κομψότητα και η καλλιέπεια, 3/ η ζωηρότητα και το υφολογικό του ύψος τον κατέστησαν κορυφαίο υπόδειγμα λατινικού λόγου και τον εγκατέστησαν στον παρνασσό των αθανάτων της παγκόσμιας λογοτεχνίας. ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗΣΗ: σελ. 2 φωτοτυπίας [1 τέλος] = 1.4 σελ.11 βιβλίου
Ελληνικά πρότυπα
..Όμηρος
..Αρχαίοι λυρικοί (7ος – 6ος αι π.Χ) = Σαπφώ, Αρχίλοχος, Πίνδαρος..
..Αττική κωμωδία (Αριστοφάνης (5ος αιώνας π.Χ.) , Μένανδρος (4ος αιώνας π.Χ.)
..Ελληνιστικοί ποιητές (Καλλίμαχος Θεόκριτος)- Προσέχουμε την επίδραση του Καλλίμαχου στην ενότητα για την ΠΟΙΗΣΗ 2.1. [1] και [2] = ” όλες οι “νεωτερικές ” αρετές ε- εκτός της συντομίας- χαρακτηρίζουν επίσης και τα έξι βιβλία του σκοτεινού φιλοσοφικού έπους “Για τη φύση των πραγμάτων” (De rerum natura) του επικούρειου επαναστάτη Λουκρητίου (96- 53 π.Χ.) ↩︎
Μενίππειες σάτιρες: Το είδος αυτό ξεκινά από τον 3ο π.Χ αιώνα, ελληνιστικά χρόνια κι αυτό, από έναν πρώην δούλο, τον Μένιππο, ο οποίος ήρθε στην Ελλάδα από τη σημερινή Ιορδανία, πιθανόν, και έζησε στη Θήβα. Οι σάτιρες που έγραψε διακωμωδούν τον τύπο του λόγιου, “του κουλτουριάρη” θα λέγαμε σήμερα. Έχει πολύ παρωδία από σοβαρά έπη, διακωμώδηση χαρακτήρων, τραγούδια, κατάρες κλπ. Δεν έχει σωθεί κάτι , αλλά επηρέασε πολύ μεταγενέστερους συγγραφείς και είδη. π.χ τις Μενίππειες σάτιρες του Βάρωνα
↩︎
Μαζί με το κείμενο 45 την Πρωταπριλιά για Καλό μήνα! Δεν το ακούσαμε τότε…
Ισχύει και τώρα και πάντα!
-
Επιχειρήματα και Τεκμήρια (Παραδείγματα..)
(Παραθέτουμε τις πηγές με πορεία από το ειδικό στο γενικό -Από το Ελληνικό Σύνταγμα στην Παγκόσμια Δικήρυξη των Δικαιωμάτων )
Το Σύνταγμα -Άρθρο 14
•Kαθένας μπoρεί να εκφράζει και να διαδίδει πρoφoρικά, γραπτά και δια τoυ τύπoυ τoυς στoχασμoύς τoυ τηρώντας τoυς νόμoυς τoυ Kράτoυς. 2. O τύπoς είναι ελεύθερoς. H λoγoκρισία και κάθε άλλo πρoληπτικό μέτρo απαγoρεύoνται. 3. H κατάσχεση εφημερίδων και άλλων εντύπων, είτε πριν από την κυκλoφoρία είτε ύστερα από αυτή, απαγoρεύεται. Kατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η κατάσχεση, με παραγγελία τoυ εισαγγελέα, μετά την κυκλoφoρία: α) για πρoσβoλή της χριστιανικής και κάθε άλλης γνωστής θρησκείας, β) για πρoσβoλή τoυ πρoσώπoυ τoυ Πρoέδρoυ της Δημoκρατίας, γ) για δημoσίευμα πoυ απoκαλύπτει πληρoφoρίες για τη σύνθεση, τoν εξoπλισμό και τη διάταξη των ενόπλων δυνάμεων ή την oχύρωση της Xώρας ή πoυ έχει σκoπό τη βίαιη ανατρoπή τoυ πoλιτεύματoς ή στρέφεται κατά της εδαφικής ακεραιότητας τoυ Kράτoυς, δ) για άσεμνα δημoσιεύματα πoυ πρoσβάλλoυν oλoφάνερα τη δημόσια αιδώ, στις περιπτώσεις πoυ oρίζει o νόμoς. 4. Σ’ όλες τις περιπτώσεις της πρoηγoύμενης παραγράφoυ o εισαγγελέας, μέσα σε είκoσι τέσσερις ώρες από την κατάσχεση, oφείλει να υπoβάλει την υπόθεση στo δικαστικό συμβoύλιo, και αυτό, μέσα σε άλλες είκoσι τέσσερις ώρες, oφείλει να απoφασίσει για τη διατήρηση ή την άρση της κατάσχεσης,
Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρώπινων Διακαιωμάτων (1948)
Άρθρο 19
•Καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης, που σημαίνει το δικαίωμα να μην υφίσταται δυσμενείς συνέπειες για τις γνώμες του, και το δικαίωμα να αναζητεί, να παίρνει και να διαδίδει πληροφορίες και ιδέες, με οποιοδήποτε μέσο έκφρασης, και από όλο τον κόσμο.
ΤΕΚΜΗΡΙΑ (παράδειγμα)
Ο Τζίμης Πανούσης (1954-2018, τραγουδιστής, δημιουργός), βρέθηκε πολλές φορές στα δικαστήρια με κατηγορίες σχετικές με την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης και της έκφρασης γνώμης
Παραθέτω το σκεπτικό κάποιων δκαστικών αποφάσεων για καλύτερη κατανόηση του θέματος:
α) Το έτος 1999 ο Τζίμης Πανούσης κατηγορείται για καθύβριση θρησκεύματος, με αφορμή το εξώφυλλο του περιοδικού «Κλικ» όπου εικονιζόταν ντυμένος αρχιεπίσκοπος κρατώντας την κιθάρα του. Ο κατηγορούμενος καλλιτέχνης αθωώθηκε ομόφωνα από το δικαστήριο. Την ίδια κατηγορία αντιμετώπιζαν και οι υπεύθυνοι του παραπάνω περιοδικού, οι οποίοι και αθωώθηκαν. Οι δικαστές δέχτηκαν ότι επρόκειτο για σάτιρα και όχι για μια ενέργεια που είχε στόχο να προσβάλει την Ορθόδοξη Εκκλησία.
β) “Ποικίλες αντιδράσεις, συνέπεια των οποίων αποτέλεσαν απανωτές μηνύσεις κατά του γνωστού εκκεντρικού καλλιτέχνη, προέκυψαν εξαιτίας της αφίσας της παράστασής του «Vasileros Bromas – Η νόσος των φτηνών». Ο Πανούσης εμφανίζεται ντυμένος με ράσα ενώ στο λαιμό του κρέμεται μενταγιόν όπου απεικονίζεται η Παναγία με τη μορφή πτηνού, ενώ γύρω από το κεφάλι του υπάρχει φωτοστέφανο. Στις 29 Οκτωβρίου 2006 έξω από τον χώρο όπου γίνονταν οι παραστάσεις, πραγματοποιήθηκε διαμαρτυρία μελών χριστιανικών οργανώσεων κατά τις ώρες μετάδοσης των βραδινών δελτίων ειδήσεων. Στις 6 Νοεμβρίου του ίδιου έτους μέλη χριστιανικής οργάνωσης κατέθεσαν μηνυτήρια αναφορά (ακολούθησαν άλλες 2 στη συνέχεια, η μία εκ των οποίων συζητείται εξ αναβολής τον Απρίλιο του 2010 και η απόφαση της άλλης αναμένεται εντός ολίγων ημερών), ενώ για το ίδιο θέμα ο Εισαγγελέας Ι. Διώτης άσκησε δίωξη κατά του Πανούση. Στις 13 Οκτωβρίου 2008 το δικαστήριο έκρινε τον καλλιτέχνη αθώο κατά πλειοψηφία.“
γ) Τέλος, σχετικά με την υπόθεση «Νταλάρα κατά Πανούση», αξίζει να αναφερθεί ένα απόσπασμα της δικαστικής απόφασης. Η απόφαση 707/2004 (καταδικαστική) μεταξύ άλλων αναφέρει: «(…) Δεν προέκυψε ότι γινόταν αναφορά με σκωπτικό τρόπο σε υπαρκτά γνωρίσματα-ελαττώματα ή υπαρκτές καταστάσεις και αναγνωρίσιμες ιδιότητες του πολιτικώς ενάγοντος (Γιώργου Νταλάρα) προς τέρψη, ψυχαγωγία, διασκέδαση αλλά και διαπαιδαγώγηση του κοινού του πιο πάνω νυχτερινού κέντρου, κατά τρόπο που να μην δημιουργούνται σ` αυτό συναισθήματα αντιπάθειας και αποστροφής προς το πρόσωπο του πολιτικώς ενάγοντος, αλλά τουναντίον η πιο πάνω συμπεριφορά του κατηγορουμένου έλαβε χώρα με σκοπό εξύβρισης του εγκαλούντος, ή της προσβολής της τιμής του με αμφισβήτηση της ηθικής και κοινωνικής αξίας του προσώπου του, εκδηλώνοντας την καταφρόνησή του με την χρησιμοποίηση, εν γνώσει της υβριστικής των σημασίας, των πιο πάνω φράσεων και εικόνων του εγκαλούντος, που τον εμφανίζουν ως μη διστάζουσα να εκμεταλλευθεί την ευαισθησία του Κυπριακού λαού για την επίλυση του εθνικού ζητήματος μετά την τουρκική εισβολή, με τη συμμετοχή του σε συναυλίες, που ενώ έχουν ως σκοπό την προβολή και προώθηση της λύσης του πιο πάνω ζητήματος, αυτός τις χρησιμοποιεί ως μέσον ατομικού του πλουτισμού, πράγμα που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, ήτοι κατά τρόπο, που δεν ήταν αντικειμενικά αναγκαίος ή ανεκτός για να εκφράσει ο αναιρεσείων σκέψεις και απόψεις του από δικαιολογημένο ενδιαφέρον του για την τέχνη, όπως ισχυρίζεται, ο ίδιος δε, παρότι το γνώριζε, χρησιμοποίησε τον τρόπο αυτό για να πλήξη την τιμή του εγκαλούντος, υπερβαίνοντας για τον ίδιο σκοπό (εξύβρισης) συγχρόνως και τα όρια της δυσμενούς κριτικής για την καλλιτεχνική και επαγγελματική εργασία του τελευταίου, ενώ εάν ο κατηγορούμενος ήθελε να εκδηλώσει δικαιολογημένο ενδιαφέρον του για την τέχνη ή να διατυπώσει δυσμενή κρίση για την καλλιτεχνική ή επαγγελματική εργασία του εγκαλούντος δεν θα χρησιμοποιούσε τις πιο πάνω φράσεις και εικόνες, κατά τις οποίες έρρεαν χρήματα και λίρες από το στόμα του τελευταίου λόγω του Κυπριακού Εθνικού ζητήματος, που δημιούργησαν γι` αυτόν στο κοινό την εντύπωση ότι πρόκειται για άνθρωπο φιλοχρήματο, χωρίς εθνική ευαισθησία, ενδιαφερόμενο για το δικό του μόνον οικονομικό όφελος, πράγμα που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αλλά θα αναφερόταν σε πραγματικά περιστατικά ή υπαρκτές του ιδιότητες, που θα σχολίαζε ακόμη και δυσμενώς, κατά τρόπο που αντικειμενικά θα κρινόταν αναγκαίος και πρόσφορος για την προώθηση της τέχνης ή για την άσκηση κριτικής, έστω και δυσμενούς για τον εγκαλούντα, λόγω της καλλιτεχνικής του δραστηριότητας.»
δ) Σε πολύ πρόσφατη δικαστική απόφαση, που είχε να κάνει με τα όρια της σάτιρας, αναφέρεται: «Εξάλλου, η σάτιρα γίνεται συνήθως μέσω μεθόδων, όπως η παρωδία, η υπερβολή, η σύγκριση και η ειρωνία. Αποτελεί δε όχι μόνο μέσο διασκέδασης αλλά και ένα ιδιαίτερο λογοτεχνικό είδος και καλλιτεχνική έκφραση μια κοινωνικοπολιτκή πράξη που αποσκοπεί στη διακωμώδηση καταστάσεων, ανθρώπων και θεσμών με σκοπό τη διόρθωση των κακώς κειμένων».
Πηγή:theartof crime, Τεύχος 13, Φεβρουάριος 2010.
-
Διευκρίνηση και καλύτερη διαμόρφωση του θέματος παραγωγής λόγου που πρότεινα στην τάξη
Επιλογή: Ανάμεσα στα δύο παρακάτω θέματα:
1:
- Άρθρο στην ιστοσελίδα του σχολείου σου στην κατηγορία «Έκφραση της μαθητικής γνώμης» με τίτλο « Τι θέλω ……… και τι δεν θέλω να γίνω όταν μεγαλώσω» (350- 400 λέξεις)
hhttps://wordpress.com/post/konstantinaspi.wordpress.com/93
- Σκεφθείτε ότι μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αφόρμηση ή παραδείγματα από την καθημερινή ζωή και την επικαιρότητα.
- Προσέξτε το ύφος σας σε σχέση με το σκοπό που το επιδιώκετε να έχει το κειμενό σας. Γιατί θέλετε να το διαβάσει όλη η κοινότητα του σχολείου σας. Μαθητές, γονείς , εκπαιδευτικοί.. ή και επισκέπτες της ιστοσελίδας;
2:
Σε συζήτηση που ακολουθεί στην τάξη σας μετά την επεξεργασία των επιστολών του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης και της Διευθύντριας του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης καλείστε να υποστηρίξετε την ανάγκη λογοκρισίας σε κάποιες περιπτώσεις . Πώς θα αντικρούσετε τα βασικά επιχειρήματα του συνομιλητή σας; (350- 400 λέξεις)
(ομιλία που την γράφετε για να ακουστεί στην τάξη)
[[Σκεφθείτε ότι τα βασικά επιχειρήματα θα τα αντλήσετε από το Σύνταγμα (άρθρο 14) και τα ανθρώπινα δικαιώματα άρθρο 19]]
Το άρθρο 14 και το άρθρο 19 , καθώς και τεκμήριο για το θέμα:
https://wordpress.com/post/konstantinaspi.wordpress.com/143
Μπορείτε να τη στείλετε μέσω του e- class ή να τη φέρετε από τη Δευτέρα 15 Απριλίου μέχρι την άλλη Τρίτη 23 Απριλίου.
-
Δύο παράγραφοι που αναλύουν βασικές έννοιες στο βιβλίο Γλώσσας της Β΄Λυκείου
- Κοινωνικοποίηση:
Αυτή τη διαδικασία με την οποία ένα άτομο μαθαίνει και υιοθετεί τα σχήματα συμπεριφοράς και τους κανόνες που θεωρούνται κατάλληλοι για το κοινωνικό του περιβάλλον την ονομάζουμε κοινωνικοποίηση. Από την άποψη της κοινωνίας, η κοινωνικοποίηση είναι ένας τρόπος με τον οποίο μεταδίδεται η κουλτούρα* και το άτομο προσαρμόζεται σ’ έναν οργανωμένο τρόπο ζωής. Από την άποψη του ατόμου, η κοινωνικοποίηση είναι μιαπραγματοποίηση των δυνατοτήτων του, ένας τρόπος που «ανθρωποποιεί» το βιολογικό οργανισμό του και τον μεταμορφώνει σε ένα «εγώ» με μια αίσθηση ταυτότητας. Έτσι, η κοινωνικοποίηση καθορίζει τη συμπεριφορά του ατόμου, είναι ένα μέσο με το οποίο η κοινωνία ασκεί έλεγχο στο άτομο, αλλά αποτελεί και την απαραίτητη συνθήκη για την ανάπτυξη της ατομικότητας.
(Ν. Κουλουγιώτης-Γ. Μιχαλακόπουλος,
Φιλοσοφικές και Κοινωνικές Αρχές της Εκπαιδεύσεως)2. Στερεότυπα
“Τα στερεότυπα είναι σταθερές, ταξινομημένες αντιλήψεις που συνήθως
οφείλονται σε ελλιπή πληροφόρηση σχετικά με χαρακτηριστικά τα οποία
αποδίδονται στα μέλη μιας ομάδας (π.χ. έθνους, επαγγελματικής τάξης,
κατοίκων μιας πόλης/χωριού κτλ.). Τα στερεότυπα τα μαθαίνουμε ή τα
εσωτερικεύουμε αυθόρμητα, ασυνείδητα από το άμεσο περιβάλλον που
ζούμε. Με βάση τις στερεότυπες αυτές αντιλήψεις αξιολογούμε συνήθως
πολύ απλά και αβασάνιστα τις άμεσες παραστάσεις και εμπειρίες που έχου-
με. Έτσι τείνουμε να έχουμε μία προκαθορισμένη – στερεότυπη γνώμη και
κρίση για το ρόλο και τη στάση των μελών άλλων ομάδων και να εξιδανι-
κεύουμε τα πρότυπα, τους τρόπους συμπεριφοράς και ζωής της δικής μας
ομάδας, π.χ. λέμε “οι βόρειοι είναι ψυχροί”, “οι γυναίκες έχουν ορισμένους
ρόλους διαφορετικούς από εκείνους των ανδρών”.
(Αναλυτικό πρόγραμμα για την εφαρμογή του ΣΕΠ
στη Β΄ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 1983, σ. 16)3. Τύπος και Δημοκρατία
Ο Τύπος ελέγχει και οδηγεί και το λαό να ελέγχει, άρα οδηγεί το λαό
στο να σκέπτεται και να ζει την πολιτική ζωή της δημοκρατίας. Ο Τύ-
πος διαφωτίζει, καθοδηγεί και διαμορφώνει κυριολεκτικά, την κοινή γνώ-
μη, αυτή τη διάχυτη δύναμη που έμμεσα ή άμεσα επηρεάζει κατά ένα βαθμό
κάθε απόφαση, κάθε κίνηση μέσα στο μηχανισμό της πολιτικής ζωής. Η
δύναμη αυτή είναι απέραντη, είναι κυριολεκτικά ακαταμέτρητη. Η εφημε-
ρίδα με ένα δημοσίευμά της κάνει το καλό ή το κακό, όχι μόνο μια φορά
όπως συμβαίνει με τους άλλους ανθρώπους, αλλά τόσες χιλιάδες φορές
όσες χιλιάδες φύλλα της θα πουληθούν και θα διαβαστούν.
(Μ. Στασινόπουλος, Προβλήματα Τύπου και δημοσιογραφίας,
Εκδ. Ε.Σ.Η.Ε.Α., Αθήνα 1977) -
Η ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΤΗς ΑΝΑΛΥΣΗΣ//ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Τον τελευταίο καιρό επικεντρωθήκαμε στη διαφορά παραδοσιακής νεότερης ποίησης και τον σουρεαλισμό.
Επίσης θυμηθήκαμε τη δυάδα που αποτελεί στη σκέψη μας η αναλογία . Δυάδα με άλλο τρόπο αποτελεί και η αντίθεση ως εκφραστικό μέσο.
Δυαδικά συστήματα:Αναλογίες και Αντιθέσεις
Η αναλογία (και η μεταφορά, παρομοίωση, προσωποποίηση)
Με την αναλογία εξηγούμε κάτι πιο δύσκολο με κάτι πιο απλό: π.χ.
” Όπως ένα παιδί αγαπά απλά και αληθινά έτσι ένοιωθε κι αυτός στο πρώτο πλησίασμα του Έρωτα στην καρδιά του. Ένα παιδί σε έναν καινούργιο κόσμο γι αυτόν. “
Αυτός ο τρόπος να σκεφτόμαστε είναι στη βάση της μεταφοράς +πέτρινη καρδιά) , της παρομοίωσης (η ματιά της ήταν σκληρή σαν ατσάλι..) , και της προσωποποίησης (ο άνεμος της ψιθύρισε..) .
Θυμηθήκαμε τις αλληγορίες και τα σύμβολα. Όπως και τις ιστορίες που μιλούν αλληγορικά, δηλαδή κάτι άλλο θέλουν να καταλάβουμε από αυτό που λένε σε πρώτο επίπεδο.
Η Ειρωνεία
Βέβαια αυτό είναι στοιχείο και της ειρωνείας που είναι κι αυτή ένα εκφραστικό μέσο. Αλλά όχι ως ιστορία ολόκληρη… Όπως όταν λέμε:
” καλά δεν έχετε τίποτα άλλο να μας σερβίρετε; Νηστικούς μας έχετε..” για να δώσουμε έμφαση ότι οι οικοδεσπότες μας μας τάισαν πολύ και με πολλά..
Αφορμή υπήρξε ένας γάτος που έφαγε ένα πουλάκι κι έκανε ένα κοριτσάκι να κλαίει:Συζητήσαμε τι μπορεί να σημαίνει για τον καθένα από μας αυτή η ιστορία.
https://eimaistahaimou.blogspot.com/2015/09/1900-1977.html
Θυμηθήκαμε και τις διδακτικές παραβολές, όπως η ιστορία του Ασώτου υιού στην Καινή Διαθήκη.
Νεότερη ποίηση (ο σουρεαλισμός)
Σελίδες 226 του σχολικού βιβλίου τα τρία ποιήματα του Ανδρά Εμπειρίκου και ως θεωρία τις υποσημειώσεις:
Παραδοσιακή ποίηση:ανάπτυξη ενός επιφωνήματος
Σουρεαλισμός-Νεότερη ποίηση:
“η ποίηση είναι ανάπτυξη στίλβοντος ποδηλάτου”, το δέυτερο ποίημα ,
Τονίσαμε τη σημασία των εικόνων, την έλλειψη συνοχής (φαινομενικά τουλάχιστον) και τη χρήση λεξιλογίου σπάνιου, λόγιου (καθαρεύουσας) με καθημερινές λέξεις μαζί. π.χ. στίλβον ποδήλατο, η αυγή σφαδάζουσα στο ράμφος της πρωίας…
Επίσης στη σελίδα 244 γνωρίσαμε τον ποιητή Νίκο Εγγονόπουλο που γράφει ένα ποίημα για τη στενοχώρια και την απογοήτευση που του προκάλεσε ο Θάνατος του Ισπανού ποιητή Λόρκα, αλλά και ο θυμός και εκνευρισμός του από τα σχόλια των εφημερίδων που αποφεύγουν την ουσία , κατά τη γνώμη του ποιητη.
Τονίσαμε τη σημασία του τίτλου (που είναι σε μορφή είδησης ) και τη σημασία του ανάμικτου λεξιλογίου (επίσημου και λόγιου από τη μία =σεβασμός για τον ποιητή:περιφρόνησις αρμόζει, τους ποιητάς, είθισται// λαϊκό , απαξιωτικό λεξιλόγιο για τους δημοσιογράφους =ξεφουρνίζουν, αργόσχολοι και ματαιόδοξοι γραφιάδες, κακορίζικου Λόρκα=λερώνεται ο ποιητής στα σχόλια τους) )
Το λεξιλόγιο
(λόγιο, καθαρεύουσα, τοπικό ιδίωμα, ειδική γλώσσα(π.χ. δημοσιογραφική, ιατρική.) γλώσσα των νέων.., καθημερινή γλώσσα , αργκό, κλπ
Ένας τίτλος
Ποιητικό και αντι-ποιητικό λεξιλόγιο
στην παραδοσιακή αλλά και στη σύγχρονη ποίηση
Της εξοχής του Γιώργου Κοτζιούλα
και το Με ένα ποτήρι γάλα του νέου ποιητή Σπύρου Γούλα
Γνωρίσαμε και τον Εγγονόπουλο, ως καθαρά σουρεαλιστή ποιητή με το:
” Το καράβι του δάσους”
https://fanezan.blogspot.com/2013/04/blog-post_2484.html
Ο αφηγητής -(το ποιητικό υποκείμενο)
Ποιος είναι ο αφηγητής (ποιητικό υποκείμενο) : δεν τον μπερδεύω με το συγγραφέα (ποιητή)
Ποιος μιλάει δηλαδή στο κείμενο.. Μπορεί ο συγγραφέας να διηγείται μια ιστορία μέσα από την φωνή ενός παιδιού σε α΄πρόσωπο. Δε σημαίνει ότι είναι ο ίδιος αυτό το παιδί. Αν και μπορεί να υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία σε όσα λέει αυτό το παιδί.
Συνήθως έχουμε κάποιον που διηγείται μια ιστορία σε γ΄πρόσωπο και μέσα σε αυτή την αφήγηση κάποιοι μιλούν σε α΄ (αφήγηση και διάλογος ή μονόλογος) Συνήθως και κάποια σημεία με περιγραφή.
Στο “σιγά μην κλάψω”δεν είναι σίγουρο ότι η φωνή του αφηγητή και η φωνή του συγγραφέα/τραγουδοποιού ταυτίζονται. Κατά κάποιο τρόπο μιλάει κάποιος που είναι δημιούργημα του τραγουδοποιού. Ένας άνθρωπος, ένα πρόσωπο, ένας χαρακτήρας. Φανταστικός αλλά αληθινός σε όσα μας λέει. Σε μας τους ακροατές.
Στη λογοτεχνία έχει σημασία να καταλάβω ότι όλα γίνονται με λέξεις. Και η σιωπή είναι φτιαγμένη από λέξεις. Και μια εικόνα μπορεί να περιγράφεται άμεσα αλλά μπορεί και να σχηματίζεται έμμεσα στη δική μας φαντασία από υλικό ανάμεσασ τις λέξεις που αποτελούν το κείμενο.
Η λογοτεχνία παρουσιάζει ιστορίες, χαρακτήρες, συναισθήματα, μέσα σε χώρους και τόπους. Πραγματικούς ή φανταστικούς .
Όμως αληθινούς. Στον τρόπο που μας επηρεάζουν.
Έχει σημασία να διαβάσω ένα κείμενο πολλές φορές. Και να χρησιμοποιήσω πρόχειρο ή τη φωτοτυπία για υπογραμμίσεις , σκέψεις και σημειώσεις που μπορεί να χρησιμοποιήσω , μπορεί και όχι. Συνήθως αυτές οι αρχικές ελεύθερες σκέψεις είναι πολύτιμες και θα δώσουν χαρακτήρα στο κείμενό μου όταν θα αρχίσω να απαντώ στις συγκεκριμένες ερωτήσεις της εξέτασης .
Στην ερώτηση που θα αντιμετωπίσετε αύριο θα σας ζητηθεί να αναλύσετε τον τρόπο που λειτουργεί ένα ποίημα και επιδρά επάνω μας.
Πώς το πετυχαίνει;
Κάτι κάνει με τα σχήματα λόγου (και τα εκφραστικά μέσα) που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος από την αρχή του χρόνου γι αυτόν:μεταφορές , παρομοιώσεις, προσωποποιήσεις, αντιθέσεις (με διάφορους τρόπους, π.χ. ανάμεσα σε λέξεις, σε εικόνες, σε ενότητες, σε χαρακτήρες, στην εναλλαγή λεξιλογίου, από το επίσημο στο καθημερινό, από το λόγιο λεξιλόγιο στο λαϊκό, ατελείωτες είναι οι αντιθέσεις , ανάμεσα σε χρώματα και τοπία, ζώα και λουλούδια και άλλα) . Επίσης ο συγγραφέας έχει στην παλέτα του την ειρωνεία (άλλα λέω κι άλλα εννοώ) , το χιούμορ, την επανάληψη (με πολλούς τρόπους επίσης:φράσεων, λέξεων, στίχων, ενοτήτων ολόκληρων..) το ρυθμό, και όχι μόνο στα ποιήματα, ούτε μόνο στα παραδοσιακά με το μέτρο. Και η νεότερη ποίηση έχει εσωτερικό ρυθμό. Την ομοιοκαταληξία στα ποιήματα αλλά και τα ομοιοτέλευτα στα πεζά κείμενα και στα ποιήματα, δηλαδή σημεία σε μια αφήγηση που ομοηχούν , είναι τα ίδια , ή μοιάζουν ηχητικά.. π.χ.
Ένα φεγγάρι πράσινο, μεγάλο,
που λάμπει μες στη νύχτα, – τίποτ’ άλλο.
Μια φωνή, που γρικιέται μες στο σάλο
και που σε λίγο παύει, – τίποτ’ άλλο.
Πέρα, μακριά, κάποιο στερνό σινιάλο
του βαποριού που φεύγει, – τίποτ’ άλλο.
Και μόνο ένα παράπονο μεγάλο,
στα βάθη του μυαλού μου. – Τίποτ’ άλλο.
Ναπολέων Λαπαθιώτης: «Νυχτερινό»
Εδώ έχουμε και ομοιοτέλευτο, και επανάληψη, που δίνουν έναν σταθερό ρυθμό στο ποίημα, αλλά επειδή το τίποτα άλλο επαναλαμβάνεται συνέχεια δημιουργεί ένα μελαγχολικό ρυθμό και ένα μελαγχολικό περιεχόμενο. Τίποτα. Κενό. Ίσως απώλεια.
Η ΕΡΩΤΗΣΗ
Αν ας πούμε η ερώτηση είναι να επιλέξετε μερικά στοιχεία του κειμένου με τα οποία ο ποιητής καταφέρνει να μας μεταδώσει το ψυχολογικό κλίμα του ποιητικού υποκειμένου (του αφηγητη στα ποήματα..) τι άλλο θα χρειαστείτε ;
α΄πρόσωπο που αφηγείται (βίωμά του, εκφράζει προσωπικό συναίσθημα, εξομολογητικός τόνος και ύφος, προσωπική οπτική (υποκειμενικότητα) αμεσότητα στην έκφραση, ζωντάνια, οικειότητα, προφορικότητα)
β΄πρόσωπο που σηματοδοτεί διαλογική μορφή, συναισθηματικός χρωματισμός του λόγου, θεατρικότητα, παραστατικότητα, αμεσότητα, συμμετοχή του δέκτη στον προβληματισμό, πιο πειστικός λόγος
γ΄πρόσωπο που δίνει καθολικό κύρος στα λεγόμενα (θυμηθείτε το “μου λένε “του τραγουδιού “Σιγά μην κλάψω”) , οι απόψεις εμφανίζονται ως κοινώς αποδεκτές, δίνει στο λόγο αντικειμενικότητα, ουδετερότητα, αποστασιοποίηση του αφηγητή, απρόσωπο ύφος —-όχι όλα μαζί —-ᾱναλόγως επιλέγουμε για την ανάλυσή μας σε ένα συγκεκριμένο ποίημα.
α΄ πρόσωπο πληθυντικού δίνεται αίσθηση συλλογικότητας, συμπερίληψη του αφηγητή στο σύνολο, οικειότητα , εστίαση στα κοινά προβλήματα ή τους ρόλους, πρόκληση για συμμετοχή ή δράση, αμεσότητα.
β΄προσωπο πληθυντικού επιτυγχάνεται συναισθηματική προσέγγιση του κοινού, θεατρικότητα, ζωντάνια.
γ΄πληθυντικού δίνεται η εντύπωση καθολικής ισχύος των απόψεων , απρόσωπο ύφος..Όλα αυτά μπορεί να μην εκφράζουν, όλα μαζί, τι πετυχαίνει ο ποιητής με τη χρήση του α΄προσώπου , αλλά μερικοί από αυτούς τους χαρακτηρισμούς για το α΄ πρόσωπο θα σας χρειαστούν . ΕΡΜΗΝΕΙΑ (κειμενικά /γλωσσικά στοιχεία)
Από τη ΜΟΡΦΗ στο ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Στο παραπάνω ποίημα έχει σημασία η κατάληξη της περιγραφής σε προσωπική εξομολόγηση συναισθήματος (παράπονο) (στο βάθος του μυαλού μου) . Στην αρχή το ποίημα ξεκινά με γ΄πρόσωπο σαν περιγραφή ένα φεγγάρι, νύχτα, εικόνα, έπειτα δύο ηχητικές εικόνες (μια φωνή για λίγο, το σινιάλο ενός καραβιού μακριά) και τότε ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ότι αυτά τα διηγείται και τα νοιώθει ένα ποιητικό υποκείμενο σε α΄πρόσωπο. Εδώ μπορούμε να επαναλάβουμε την πένθιμη κάπως , μελαγχολική επανάληψη του τίποτα , το παιχνίδι με το χώρο, κάτι απομακρύνεται, όλο και πιο πολύ ,εξωτερικός -εσωτερικός χώρος , κάτι φεύγει, η μονοτονία της επανάληψης τονίζουν μια απομόνωση του ποιητικού υποκειμένου, μια απώλεια (ενός αγαπημένου προσώπου ίσως, μοναξιά.. Και παράπονο. Ίσως γιατί να έφυγε το αγαπημένο πρόσωπο..
Τα επίθετα (πολλά ή λίγα;)
λιτός ή πλούσιος σε χαρακτηρισμούς λόγος;)
Θυμόμαστε επίσης το Σχήμα κύκλου
Το σχήμα κύκλος δημιουργείται, όταν μια πρόταση ή μια περίοδος ή ένας στίχος ή μια στροφή ή ακόμη κι ένα ποίημα αρχίζει και τελειώνει με την ίδια λέξη ή με τον ίδιο στίχο,
Και την Κλιμάκωση
Το σχήμα κλιμακωτό δημιουργείται, όταν οι εικόνες, οι ιδέες, τα συναισθήματα παρουσιάζονται το ένα μετά το άλλο είτε προς την κορύφωση είτε προς τη μείωση, “ένα σβήσιμο” π.χ.
α)
Ακούω κούφια τα τουφέκια
ακούω σμίξιμο σπαθιών,
ακούω ξύλα, ακούω πελέκια,
ακούω τρίξιμο δοντιών.
β) Ἡ γλυκεῖα νεᾶνις ἐχειροτέρευεν, ἀφηρεῖτο τὸ περίβλημα, κ᾿ ἐφανερώνετο εἰς τὰ ἔξω, κ᾿ ἐγίνετο ψυχή. Καὶ τέλος, τὸν Ἀπρίλιον ἐκεῖνον, ὀλίγον μετὰ τὸ Πάσχα, ὅταν ἔφθασεν ὁ Ἀγάλλος, τὸ ἄνθος ἐφυλλορρόησε, κ᾿ ἔγειρε, κ᾿ ἐμαράνθη. (Τα μαύρα κούτσουρα”του Παπαδιαμάντη )
Και το ασύνδετο σχήμα
Πώς μεγαλώνουν, Θεέ μου! εσκέπτετο η Φραγκογιαννού. Ποίος κήπος, ποίον λιβάδι, ποία άνοιξις παράγει αυτό το φυτόν! Και πώς βλαστάνει και θάλλει και φυλλομανεί και φουντώνει! Και όλοι αυτοί οι βλαστοί, όλα τα νεόφυτα, θα γίνουν μίαν ημέραν πρασιαί, λόχμαι, κήποι; Και ούτω θα εξακολουθή; (” η φόνισα” του Παπαδιαμάντη )
Το παιχνίδι με τους χρόνους των ρημάτων
Παρατατικός =διάρκεια =συνέχεια κάτι στο παρελθόν, αόριστος =ολοκλήρωση ενέργειας
Οι Εγκλίσεις των ρημάτων
Οριστική =κάτι παρουσιάζεται ως σίγουρο βέβαιο, κρίση, άποψη
Υποτακτική =επιθυμία,
Προστακτική =έντονη επιθυμία
Η ΣΤΊΞΗ
Εισαγωγικά:
Για να δηλωθεί κατά περίπτωση:
Ευθύς λόγος, μεταφορά κατά λέξη, (άποψη, σχόλιο) άλλου προσώπου// παγιωμένη έκφραση (σύνθημα, σλόγκαν, ρητό, παροιμία, γνωμικό) //τίτλος κειμένου
//ονομασία φαινομένου, ονομασία θεσμού – οργανισμού// αναφορά με σχόλιο του συγγραφέα (αμφισβήτηση, ειρωνεία, αγανάκτηση , οργή, )// έμφασηΘαυμαστικό:
Σημειώνεται μετά τα επιφωνήματα ή στο τέλος φράσης για να δηλωθεί: έντονο συναίσθημα (χαρά, θαυμασμός, έκπληξη, αγανάκτηση) στιγματισμός υπερβολικής ή ανάρμοστης συμπεριφοράς // Επίσης τίθεται σε έναν όρο, για να δηλωθεί απορία, έκπληξη, αμφισβήτηση , ειρωνεία.
Αποσιωπητικά:
Σημειώνεται μετά από όρο ή στο τέλος μιας φράσης για να δηλωθεί
σχόλιο (συγκίνηση , προβληματισμός, ειρωνεία, αγανάκτηση, ντροπή, περιφρόνηση, δισταγμός, χιούμορ,
αποσιώπηση μιας σκέψης που είναι εύκολα αντιληπτή,
σκόπιμη απόκρυψη λόγου